Tips voor een optimaal binnenklimaat

Luchtvochtigheid en temperatuur

Door schommelende luchtvochtigheid en temperatuur ontstemt de piano. Streef naar een stabiel klimaat: constante waarden ergens tussen 18 en 25 °C en 45 tot 65% luchtvochtigheid. 's Winters kan deze beneden 30% dalen. Als de luchtvochtigheid langdurig lager dan 25% is dan is dit funest voor de houtverbindingen. O.a. de zangbodem kan scheuren, of nog erger: de stempennen kunnen los gaan zitten door scheuren in het stemblok.


Hygrometers

Mocht je er nog geen hebben: koop een hygrometer. Er zijn digitale en analoge types. Voordeel van een digitale is dat ze nauwkeurig zijn, nadeel dat ze batterijen nodig hebben.
Nadeel van een analoge: hij moet jaarlijks geijkt worden, maar dat doe ik graag voor je.
Conrad heeft een ruim assortiment.

Luchtbevochtigers

De beste bescherming voor je instrument (naast jaarlijks onderhoud) is een luchtbevochtiger voor de hele kamer. Ook goed voor houten en lederen meubelen en parketvloer. Daarnaast is een juiste luchtvochtigheid gezonder en comfortabeler. Bevochtigen is meestal nodig tijdens de stookperiode.
Let op de capaciteit in m³ t.o.v. de grootte van je kamer. Zet als het nodig is twee bevochtigers neer.


Tips voor gebruik

• Als de bevochtiger geen ingebouwde hygrostaat heeft, dan kun je hem eventueel aansluiten op een losse hygrostaat met stopcontact (zie plaatje). Zorg er voor dat de hygrostaat in de buurt van de piano is en niet te dicht bij de bevochtiger. Instellen op ongeveer 50%.

• Als de bevochtiger leeg is gooi dan eerst het oude restje water weg en spoel de bak (en evt. lamellen of filters) uit voordat je hem weer vult. Anders heb je in no time troep en kalk in het systeem en een nare aquariumgeur in je huis.

Het is erg belangrijk om het apparaat goed te reinigen en te drogen na gebruik in de winter. Een restje water dat maanden stilstaat is een potentiële bron voor algen, schimmel en bacteriën.

Door het gigantische aanbod van apparaten is het lastig door de bomen het bos te zien, vandaar deze tips.



Radiatorbakjes / water in de piano ☆☆☆☆☆

Waterbakjes om aan de radiator te hangen hebben vrijwel geen invloed op de luchtvochtigheid. Potjes water in de piano veroorzaken schimmel en roest omdat meestal wordt vergeten ze er na de winter weer uit te halen.


Koudwaterbevochtigers ★★★☆☆

(Prijzen van €50, maat schoenendoos tot €500, maat industrieel)
Dit zijn modellen met filters die regelmatig vervangen moeten worden. Lijkt me onhandig, en uiteindelijk te duur. De ventilator die er in zit is goed hoorbaar. Ze zijn wel effectief, geschikt voor grotere ruimten en er is geen kans op overbevochtigen.


Stoombevochtigers ★★★★☆

(Prijzen van €40, tot €300)
De simpelste zijn waterbakken met een verwarmingselement en een rooster er op, een soort grote waterkoker. Geen geluid, effectief, geen bewegende delen, geen uitgeblazen kalk. Trekt wel veel stroom en de hete stoom kan gevaarlijk zijn voor kinderen en huisdieren.


Ultrasone vernevelaars ★★★☆☆

Deze bevochtigers (€30 / €300) blazen koude nevel uit. Het water loopt over een ultrasoon trilplaatje. Voordeel: ze zijn energiezuinig en je hoort ze niet. Ze werken het beste als je ze niet op de grond maar wat hoger plaatst. Nadeel: er moet bij voorkeur gedemineraliseerd water in, anders blazen ze kalk uit, zodat je na een paar jaar een witte waas op je instrument en ramen krijgt. Je kunt zelf kalkloos water oogsten door regenwater op te vangen, te zeven en dan door een koffiefilter te gieten.


Luchtwassers ★★★★☆

Deze grotere modellen (€150 / €1800) zoals de Venta Airwasher werken met een lamellen trommel die half onder water draait en van boven wordt droog geblazen. Met bijkomend luchtreinigend effect. Stroomverbruik is laag en vochtiger dan ongeveer 60% wordt het niet, dus je kunt hem veilig aan laten staan.
Er wordt een duur hygiënemiddel bij verkocht, dat het water 'schoon' houdt en de verdamping zou verbeteren. Goedkoper en hygiënischer is het om vóór het bijvullen het oude restje water weg te gooien en de bak en lamellen goed schoon te spoelen voordat je hem weer vult. In de winter moet dit (bijna) dagelijks.
Als er een aquariumgeur uit komt, laat dan je aparaat een uur buiten draaien met een dopje chloor aan het water toegevoegd.
Ik doe jaarlijks de lamellen trommels in de vaatwasser: ze komen er als nieuw uit. Doen op eigen risico, want dit staat niet in de handleiding!


Inbouwsystemen voor piano en vleugel ★★★★★

Voor grote ruimten waar de luchtvochtigheid en temperatuur niet stabiel te houden zijn, en voor mensen die geen gedoe met luchtbevochtigers willen, zijn er effectieve inbouwsystemen voor de piano of vleugel zoals de Dampp-Chaser of Life Saver. Kosten inclusief inbouw rond de €700 / €800. Een flinke aanschafprijs, maar deze verdient zich terug. De piano gaat langer mee, hoeft minder vaak gestemd, en je koopt in feite 2 systemen in een: een bevochtiger en ontvochtiger die door de ingebouwde hygrostaat zelf een ideale vochtigheid garandeert. Eens in de 2 à 3 jaar moet een set papieren lappen vervangen worden. Ledjes onder het klavier geven aan of dit nodig is, en of er water moet worden bijgevuld. Water bijvullen kun je eenvoudig zelf doen.


Hydroceel unit ★★☆☆☆

Een goedkoop alternatief is een Hydroceel unit in de piano. Dit is een plastic buis met gaatjes die je in de piano hangt. Hij gaat zo'n 10 jaar mee. Tijdens de stookperiode iedere 14 dagen vol laten zuigen met water in de bijgeleverde vulzak, of in een pvc pijp / bad. 10 minuten laten uitlekken, goed afdrogen en in de piano hangen. M.a.w., dit is een prima systeem voor mensen met discipline.
Controleer de luchtvochtigheid in de buurt van de piano met een hygrometer. Vergeet niet de unit te verwijderen als de luchtvochtigheid in de kamer boven 50% stijgt. Als je hem er dan nat in laat zitten is er grote kans op schimmelgroei in de piano: toetsen en hamers kunnen blijven hangen en de snaren kunnen gaan roesten.
Als de unit niet meer zwaar aanvoelt dan is hij leeg.
Vaak wordt vergeten om hem regelmatig te vullen, of -als nodig- te verwijderen. Daarom ben ik geen voorstander van dit systeem en gebruik ik liever een luchtbevochtiger elders in de kamer.

Ontvochtigen

• Laat permanent luikjes of een paar luchtstrips op een kiertje staan, niet te dicht bij de piano, voor een constante luchtverplaatsing: de beste remedie tegen te vochtige lucht en schimmel. Af en toe luchten is echt niet genoeg.
Mocht de luchtvochtigheid niet onder de 70% dalen dan kun je een lucht-ontvochtiger gebruiken, of airco.
Als de luchtvochtigheid op een tropische dag erg hoog is, doe de luikjes dan tijdelijk dicht.


Vloerverwarming

Van vloerverwarming kan de zangbodem van een vleugel uitdrogen. Een kleed onder je instrument houdt een hoop stralingswarmte tegen. Bijkomend voordeel: een vleugel gaat er beter van klinken!

Maak het verschil tussen dag- en nachttemperatuur liever niet groter dan 2 graden.


Met deze maatregelen is één keer stemmen per jaar genoeg, maar als je het bovenstaande allemaal teveel gedoe vindt: gewoon twee keer per jaar laten stemmen.
En ten slotte: speel regelmatig!