Tweedehands piano's en oude piano's

Wanneer je ergens een gebruikte piano te koop ziet staan, bijvoorbeeld bij een pianodealer of op Marktplaats, check het instrument dan eerst aan de hand van onderstaande tips.
Zet nooit een oud kreng in huis om uit te vinden of pianospelen iets voor je is (of voor je kind), al is hij gratis. Grote kans dat het studeren heel snel over is. Juist een studiepiano moet een goed instrument zijn!
Particulieren weten vaak niet wat een redelijk verkoopbedrag voor de piano is, en zelfs bij sommige pianohandelaren kun je een miskoop doen. Voorkom dit, lees onderstaande tips. Ook als je wilt verkopen.


Merken

Er zijn de afgelopen 2 eeuwen meer dan 12.000 pianomerken bedacht. Van veel fabrikanten zijn prachtige tot beroerde instrumenten te vinden. Als er 'Steinway' op staat hoeft het niet per definitie een top-instrument te zijn, maar het kan wel de investering waard zijn om een topmerk te laten restaureren. Anderzijds kan een oude piano van een onbekend merk prachtig zijn, vaak met een hoge kast en mooie bas. Engelse, oost-Europese en Chinese piano's zijn vanwege goedkope materialen vaak van mindere kwaliteit.

De goedkoopste nieuwe (Chinese) piano's zijn al te koop voor minder dan 3000 euro. Vaak zijn dit Duits klinkende merken met 'Stein' of 'Bech' erin, zodat het klinkt als een topmerk. Voor dat bedrag kun je beter een mooie gebruikte piano kopen, bijvoorbeeld een Yamaha U1 of U3, die gaan minstens nog 3 keer zo lang mee als de nieuwe Chinees. Koop er dan wel een van na 1980, tenzij een pianotechnicus constateert dat de oudere piano het gevraagde bedrag waard is. Als het serienummer van 7 cijfers begint met een 3 dan is de piano van 1980 of jonger.
Vind het bouwjaar van de Yamaha

Ga voor meer merken naar deze site
Feurich heeft een handige Piano Serial Numbers app om het bouwjaar te vinden.


Leeftijd

Doorgaans geldt: hoe ouder de piano, des te minder de kwaliteit en waarde, tenzij er in de loop der jaren vakkundige reparaties aan zijn gepleegd. Een instrument van een topmerk gaat mensenlevens mee, mits hij goed wordt onderhouden. Nieuw gekochte goedkope piano's kunnen na 10 jaar al hun eerste ouderdomskwalen krijgen. Is hij ouder dan 70 jaar? Grote kans dat het niet veel meer is.

Als de piano een bovendemper is dan is hij ouder dan 100 jaar. Hier is in de meeste gevallen geen lol meer aan te beleven: nooit kopen. Oude piano's hebben geen antiquiteitswaarde. De kans dat die schitterend uitziende piano met kandelaars nog te bespelen is is erg klein. Het vervoer is dan duurder dan de waarde van de piano. Ook hier uiteraard weer uitzonderingen, bijvoorbeeld een 150 jaar oud instrument met historische waarde dat recent kompleet gerestaureerd is.

Een 30 jaar oude piano die 3 uur per week is bespeeld is 'jonger' dan een van tien jaar, van het zelfde type, van een conservatorium waar 8 uur per dag op is geoefend.
Voor de waarde van je piano moet je bij een taxateur zijn.

Tips

Spelen

Ga er even op spelen, of laat een ervaren pianist spelen. Als het spelen lastiger lijkt te gaan dan je gewend bent dan is dit een slecht teken. De piano speelt bijvoorbeeld te zwaar, of er zijn tussen de toetsen grote verschillen in klank of volume.


Kijken

Als de piano er goed uitziet dan is dat meegenomen, maar een goede technische staat is belangrijker.
Heel soms kan een instrument met een lelijke kast in redelijke technische staat verkeren, maar meestal zijn bijvoorbeeld ontbrekende of slordig gelijmde toetsplaatjes een voorteken van slecht onderhoud aan de rest van de piano.


Voelen

Als een toets tegen zijn buurman tikt als je hem heen en weer beweegt dan is de invoering versleten. Dit veroorzaakt gerammel tijdens het spelen. Invoering vilt vernieuwen kost een paar honderd euro, en vaak is dit gebrek een teken dat er nog veel duurder achterstallig onderhoud is.




• Druk ergens in het midden een paar zwarte toetsen in, bij het schuine vlakje vooraan. Als je de witte toetsen kunt voelen dan kunnen de moesjes onder de toetsen vergaan zijn, zoals bij de piano hieronder. Hij kan er van buiten prachtig uit zien, maar na het uitnemen van de toetsen zie je de resten van een mottenlarven orgie.




Meten

• Check met een stemvork of stemcomputer of de 5e A (rechts van het midden) op 440Hz staat. Als de A lager is dan 420Hz (bijna een halve toon te laag) dan is de piano slecht onderhouden, of niet meer op de juiste hoogte te stemmen. Dit kan de stemmer beoordelen.


Luisteren

• Sla alle 88 toetsen hard aan. Als er een paar noten opvallend vals zijn dan moet je er niet aan beginnen, meestal is er dan een probleem met het stemblok. Als een noot het niet doet dan kan dat soms met een eenvoudige reparatie gefikst worden.

• Sla ze nu allemaal zacht aan. De hamers mogen niet stuiteren. (Pappelen).

• Sla ze kort aan. De toon mag niet te lang doorklinken. De hoogste twee octaven hebben geen dempers, dus die klinken altijd een beetje door.

Rammelende of dof klinkende snaren aan de baskant zijn soms snel te verhelpen, maar vaak moet er een nieuwe snaar op.
• Luister ook naar tikjes, kraakjes en piepjes. Een piepend pedaal is altijd te verhelpen.

Als er bij één of meerdere tonen iets mee resoneert dan kan er ergens een schroefje in de klep of het slotje los zitten, of in de kamer iets meetrillen.
• Duw tijdens het spelen tegen de panelen, boven de toetsen en boven de pedalen. Soms trilt een paneel mee. Dit is snel met een stukje vilt op te lossen. Als je de resonantie niet kan vinden dan kan er een scheur in de zangbodem zitten, of de zangbodem ribben zijn losgelaten.
• Kijk in dat geval achter de piano naar de zangbodem. Als de diagonale ribben zijn losgelaten dan is een reparatie van duizenden euro's nodig.


Ruiken

Hoe meer zintuigen je inzet, hoe objectiever de beoordling!
• Check of de piano een paar centimeter van de muur afstaat voordat je de klep aan de bovenkant opent. Trek anders de piano iets van de muur af, anders kun je gemakkelijk de klep of stucwerk beschadigen. Meestal scharniert hij aan de achterkant, soms links.
Als er een kruipruimtelucht uitkomt dan is dat slecht nieuws. Je kunt dure reparaties verwachten. Een piano moet lekker naar hout ruiken, met een vleugje ijzer ;-).


In de piano kijken

• Sluit de klep boven de toetsen en verwijder het voorpaneel (dat op de klep staat). Meersal moeten links en rechts palletjes worden verdraaid of verschoven. Soms is het paneel aan de klep vastgemaakt, dan moet je ze er samen in een keer voorzichtig uit tillen. Erg zwaar en onhandig, maar het komt bij de beste merken voor.
Als er scheurtjes tussen de stempennen door het stemblok lopen dan is de kans groot dat de piano niet meer te stemmen is. De stemmer kan beoordelen hoe ernstig dit is. Als de scheuren zo groot zijn als op het plaatje hieronder: niet kopen.




Als de stempennen en / of de snaren verroest zijn dan zou ik er ook niet aan beginnen: de kans op snaarbreuk is groot. Als de hamers erg onregelmatig gespatieerd zijn dan kan een pianotechnicus beoordelen wat nodig is. In het gunstigste geval moeten er een paar kapselschroeven worden vastgedraaid, maar als de verkerning (asjes) is versleten dan is een dure reparatie nodig. Repareren kan voor een topmerk (zie lijst hieronder) wél de moeite waard zijn.
Zitten er mottenlarven of gaatjes op de hamers of elders op vilten onderdelen? Niet kopen.

Hieronder een voorbeeld van een verwaarloosde piano. Verroeste pennen, hamerspatiering onregelmatig en schimmel op de hamerkoppen.




• Check of de kapselkoordjes gebroken zijn: dit is een bekend probleem bij kleine Yamaha's. De piano is nog bespeelbaar, maar fijn is het niet, met name bij zacht spelen.
• Duw een paar hamers naar de snaren en schijn met een lampje in het gat. Je kunt dan de hamers er naast checken. Zie plaatje hieronder:
1- Gebroken koordje.
2- Veertje tikt tegen de snaar en de hamer pappelt.
3- Zo moet het er uit zien.




• Verwijder het paneel boven de pedalen. Zitten er scheuren in de zangbodem of de kam? Als het om een klein scheurtje gaat dan hoeft dit niet meteen een probleem te zijn, maar als de piano door de scheur resoneert: niet kopen.


Een Steinway D concertvleugel in je woonkamer is misschien wat overdreven, maar een kleine piano of vleugel geven uiteraard een klein of blikkerig geluid. Alleen een lange snaar ( = hoge / lange kast ) kan een bas produceren die je niet alleen hoort maar ook voelt. Een schelle toon is met intoneren te verhelpen, tenzij iemand de hamerkoppen heeft verpest door ze vlak te schuren.

Als de piano fijn speelt en mooi klinkt, je komt bovenstaande problemen nauwelijks tegen en de prijs is redelijk dan zou ik zeggen: doen!
Mocht je nog twijfelen, dan kun je een pianotechnicus de piano laten beoordelen voordat je tot koop overgaat.



Open hier de PDF van de checklijst en print op één A4-tje!

Een aantal topmerken:

Bechstein (Berlijn)
Baldwin (Nashville, USA)
Bösendorfer (Wenen)
Boston (Hamamatsu, Japan)
Fazioli (Sacile, Italië)
Grotrian-Steinweg (Braunschweig, Duitsland)
Mason & Hamlin (Haverhill, USA)
Kawai (Hamamatsu, Japan. China, Indonesië)
Pleyel (Parijs)
Sauter (Spaichingen, Duitsland)
Schimmel (Braunschweig, Duitsland)
Steinway and Sons (New York en Hamburg)
Yamaha (Hamamatsu, Shizuoka, Japan)